EMEL SÜREL

Nizamettin ŞEN
Kendisi ile karşılaşmamız 1978 yılında oldu. İstanbul’da acentecilik yıllarımda ismini duymuştum. O yıllarda İstanbul dışında bir kadının Turistik Lokanta işletmecisi olma ihtimali hemen hemen hiçti. Turist gruplarına, Antalya içinde yemek yedirecek yer sayısı bir elin parmağını bile geçmezdi. İstanbul’dan Antalya’ya giderek çok özellikli bir yer olan Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı dönemlerinde kullanılmış, Kale içindeki Hisar Restoranı açmıştı. Bu güzel tarihi mekânı Hazine’den kiralayarak restore etmiş ve İstanbul’dan sahne dekorları ustası Osman Şengezer kendisine yardım etmiş. Emel Hanım benim o yıllarda çalıştığım kültür turları yapan acentenin guruplarından çok memnundu. Ama en çok memnun olanlar ise Alman gruplardı. Her bir turist onunla konuşup tanışmaktan büyük zevk alırlardı çünkü böyle entelektüel bir Türk kadını ile sohbet etmek, onu tanımak bir ayrıcalıktı.

Emel Hanım Ahmet Refik Paşa torunu, Fatma Hanım’ın kızıdır. 1910 doğumludur. 1927 yılında İstanbul Çamlıca Kız Lisesi’nden mezun olmuş. Ailenin eğitime çok önem vermesi normaldi çünkü Emel Hanım’ın babası Haşim Paşa “Mektepler olmasaydı, Maarifi ne güzel idare ederdik” sözünün sahibiydi. Emel Hanım İngilizce ve Fransızcayı çok güzel konuşurdu. Eşi Safter Bey ile de tanışmıştım. Bir İstanbul beyefendisiydi ve yıllarca diplomat olarak yurtdışında çalışmıştı. Hisar Lokantasında her karşılaşmamda onu bir şeyler okurken gördüğümü hatırlıyorum. Orada işlere karışmazdı, sakin bir koltukta otururdu.
Emel hanımın kızı Fatma hanımı,  Beykoz ve Beşiktaş takımlarında oynamış eşiyle birlikte tanıdım. Bir dönem onun ve Antalya Bölgesinin önemli turizmcilerinde Ali Berberoğlu’nun Hisar’ı,  Avrupa’da ve İstanbul’da moda olan özel üyeli “Key Club” olarak işletme denemeleri olmuştu.

En iyi Kadın Oyuncu Oscarı'nı elde etmiş ve Monako Prensi III. Rainier ile evlenerek Monaco Prensesi unvanını almış olan Grace Kelly, Antalya’nın falezlerini inceleme altına alan ünlü çevreci Kaptan Cousteau ile 1978 yılında Hisar Lokantasında Emel Hanım ile tanışmışlardır. Emel Hanım Grace Kelly ile tanışmalarını ve Hisar’da ağırlanmalarını bana anlatırken “Çok güzel ve çok mütevazı bir kişilik” diye söz etmişti. O dönemde Antalya’ya gelen diplomatik ve bürokratlar mutlaka Hisar’da ağırlanır ve Emel Hanım ile tanışırlardı. Bulgaristan Devlet Başkanı Todor Jivkov da bunlardan biriydi.

1990 yılında Emel Hanım ofisime geldi. Heyecanla bana yeni projesi olduğunu, görüşümü almak istediğini söyledi. Yeni projesi, başlayan kitle turizminin cazibesine kapılarak Hisar’ın bir bölümünde yemeğe gelen turistlere halı, kilim ve hediyelik eşya satmaktı. Böyle bir uygulamayı acentelerin uygun bulmayacağını kendisine anlattım. Yine de denedi ama kısa zaman sonunda benim öngördüğüm oldu, o işi terk etti.

1986 yılında Emel Hanım’ın değeri anlaşılmaya başlanmıştı. Antalya Valisi yıl boyu tesisini açık tuttuğu ve Antalya turizmine verdiği katkılardan dolayı onurlandırmış diğer taraftan Antalya Türk Kadınlar Birliği “Kadın haklarının yılmaz savunucusu” olduğundan ödüllendirmişlerdir. Daha sonraki yıllarda ise Türk Üniversiteli Kadınlar Birliği tarafından; çağdaş, atılımcı ve başarılı Türk kadını olarak “Yılın Kadını” unvanını verilmiştir.

Antalya turizminde ilk kadın işletmeci ve öncü olan Emel Sürel Hanım 2001 yılında vefat etmiştir.